پیامد فوری این وضیعت باعث زود آب شدن یخچال های منطقه کوبا و سلسله کوه هندوکش و هم افزایش سیل و برف کوچ، جریان شن روان و توفان باد در نواحی بعضی ولایات شده است. سیل و برف کوچ و توفان بادها افزون بر آسیب های که به کشاورزی و محیط زیست وارد می کند هر سال باعث مرگ افراد زیادی در این مناطق شده است. این بوته ها، گیاهان زیست بومی این منطقه هستند که یکی از عوامل پدید آمدن آب و هوای گوناگون در عرض منطقه می باشند. کندن بیش از حد این گیاهان سبب آسیب رسانی به محیط زیست مناطق است. تخریب بیش از حد این گیا هان اثرات مخربی را روی سطح منطقه می گذارد و هم به روند بیابان شویی رو به توسعه در مناطق گرمسیر می افزاید.
2. بهربرداری نامناسب غیر مستقیم و چراندن چرای بی رویه ی حیوانات در چراگاه باعث تخریب عمده ی چراگاه ها، محو و نابودی درختان کوهی، بوته ها و گیاهان چراگاه بعضی نواحی افغانستان شده است. منظور از چرای بی رویه یعنی چرای بی موقع و زدو هنگام یا چرای بیش از اندازه و چرای طولانی مدت یعنی خروج دیر هنگام از محل یک چراگاه است و این پروسه هنوز هم ادامه دارد.
ادامه ی این روند بعضی نواحی کشور ما را با مشکلات بسیار مانند برف کوچ، سیل های مخرب، کم آبی، طوفان شن های روان، آلودگی بصری محیط زیست، خشکسالی های پی در پی روبه رو برو کرده که ما هم شاهد آن در نواحی بدخشان، تخار، سر پل، سمنگان، غور و پنچشر و غیره هستیم. سیلاب های پی در پی و متواتر در نواحی بدخشان که ساکنان محل در مورد این سیلاب می گویند که این سیلاب ها بی سابقه بوده است و از مدت های طولانی در یاد ندارند و ادامه زندگی در این نواحی نگران کننده شده است.
3. علت جنگ و نبرد نظامی سه دهه سبب آلودگی هوای افغانستان با گرد و خاک تا اندازه ای است که ریزگرد ها توسط وزش باد های به یخچال ها نیز خود را رسانیده است و باعث ذوب سریع یخچال ها شده است.
راه های علاج کاهش تخریب محیط زیست افغانستان
سطح پوشش جنگلی افغانستان نظر به احصایه ریاست جنگلات در سالهای 1970 الی 1980 ارقام 3 درصد مجموعی ساحه افغانستان را می پوشانید که از جمله 2 درصد آن در ولایت پکتیا تخمین شده است. در اساس معیارهای جهانی اگر سطح جنگل کشور کمتر از 25 در صد خاک آن باشد و ضیعت محیط زیست در آن کشور بحرانی خواهد بود. خوشبختانه افغانستان در منطقه داری پتانسیل بزرگ منابع آب است.
وضیعت آب رود خانه های کشور ما نسبت به جنگل ها بهتر است. ما می توانیم بواسطه ی این آب وافر کشور با توسعه دادن ساحات زراعتی و خواجگی های باغداری و ضیعت محیط افغانستان را بهبود بخشید و هم با ساخت اعمار سدهای مصنوعی ذخیره آب به روی دریا ها که باعث تقویه آب های زیرزمینی می شود و اهمیت دیگر این بندها مصنوعی این است، در سرسبزی محل و هم در آب هوای محل و هم در بوجود آوردن رطوبت محل موثریت خاص خود را دارد.
سد های مصنوعی و طبیعی هم در معتدل کردن هوای منطقه خود نقش اساسی دارند و با احداث سد های مصنوعی و چاه های نیمه حفر ساحه جنگل ها کشور ما را وسیع ساخت و استفاده از وظیفه محفظوی آن به منظور کاستن تخریب خاک و جلوگیری از تبدیل شدن زمین های مزروعی به دشت و بیابان را به این شیوه ها گرفت.
1. مسیر چشمه ها و رودخانه های اطراف کول ها، حوض ها و تالاب ها را با غرس درختان بید، سفیدار، ارار، سرو، کاج ارچه جنگلی نموده و بدین صورت می توان حفاظت اکوسیتم ها را در منطقه نمود. حفا ظت از اکوسیستم ها حفاظت از فرسایش خاک است. جنگل ها درختان سوزن برگ، سرو ، ارچه مهم ترین نقش در کاهش گرمای محل خویش دارند.
2. ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی برای بررسی تمام یخچال های طبیعی افغانستان و حفاظت از کم و کیف این منابع با ارزش و با اهمیت از جنبه های تابع آبی و زیست محیطی می باشد.
3. ممانعت زندگی گله بز ها و رمه های گوسفند در فاصله 20 الی 30 کیلومتری منطقه یخچال ها در حفظ یخچال ها یک امر ضروری است و هم مفید بودن خاص خود را دارد.
4. ممانعت جدی از قطع بی رویه درختان کوهی و نابودی جنگل ها و بوته ها به خصوص ساحات نزدیک یخچال ها و اقدام فوری در ایجاد پروژه های کاری برای مردم قریه جات که جهت تقویت اقتصادی آن ها که توان خرید گاز طبیعی برای سوخت، پخت و پز، گرم کردن خانه ها را داشته باشند تا آن ها از کندن پوشش گیاهی دامنه کوه ها ی خود منا طق یخچال ها اجتناب ورزند.
5. توقف احداث جاده ای غیر اصولی در محیط کو هستانی بخاطر یک احداث سرک های غیر اصولی زخمی بر سیمای زیبای کوهستان و هم آسیب به جزهای اکو سیستم کو هستانی ورارد می کند.
6. سد سازی و حفر چاه های نیمه عمق در وادی های باعث تقویه آب های زیرزمینی می شود و اهمیت دیگر این بندها این است در سرسبزی محل و هم در آب و هوای محل و هم در بوجود آوردن رطوبت محل موثریت خاص خود را دارد. جهیل ها هم در معتدل کردن هوای منطقه خود نقش اساسی دارند و از سواحل برخی از آن ها برای تفریح گاه خوبی استفاده می شود.
7. کم کردن فشار کوچی بالای چراگاه، چرای دام ها یکی از دلایل سرزمین های تخریب شده کاهش پوشش گیاهی می باشد. بسیاری از چراگاه های کوهستانی کشور ما افغانستان بعلت تخریب بیش از حد در اثر چرای بی رویه و مفرط با بحران عمیق مواجه شده اند.
داکتر یار محمد
http://www.afghanpaper.com/
سیف الدین سلیمي